สับเละ "แผนพลังงานทดแทน" กระทรวงพลังงาน สั่งหยุดแผนผลิตพลังงานแสงอาทิตย์ทำให้ชาวบ้านขายไฟฟ้าไม่ได้ แนะใช้ระบบเศรษฐกิจพอเพียง ทำแก๊สชีวภาพเอง ใช้เอง โดยรัฐให้งบสนับสนุนดีกว่าปล่อยให้ก๊าซ LPG ผลาญเงินกองทุนน้ำมันฯ เผยแนวทางปฏิรูปพลังงานหมุนเวียน เสนอพลังงานจังหวัดจับเข่าคุยทุกหน่วยที่เกี่ยวข้องเชื่อมโยงเดินไปด้วยกัน นำร่อง 5 จังหวัดภาคใต้ก่อนครอบคลุม 14 จังหวัด
นายศุภกิจ นันทะวรการ เลขานุการคณะทำงานเฉพาะประเด็นการปฏิรูประบบพลังงานหมุนเวียน : สิทธิ การเข้าถึง และความชอบธรรม เพื่อการพัฒนาพลังงานอย่างยั่งยืน และผู้จัดการมูลนิธินโยบาย สุขภาวะ เปิดเผย "สยามธุรกิจ" ว่า รัฐบาลมีแผนพลังงานทดแทนครั้งแรกเป็นแผน 15 ปีระหว่างพ.ศ.2550-2564 หลังจากนั้นปรากฏว่าพลังงานหมุนเวียนเติบโตมากมีผู้ผลิตรายเล็กจำนวนมากเสนอตัวกันเข้ามา จึงมีการปรับแผนใหม่เรียกว่าแผนพลังงานทดแทน 10 ปีระหว่างพ.ศ.2555-2564 ปรับเป้าหมายการผลิตไฟฟ้าไว้ที่ 9,200 เมกะวัตต์เพิ่มขึ้นจากแผน 15 ปีที่มีกำลังการผลิตอยู่ที่ 6,600 เมกะวัตต์ แต่ปัญหาอยู่ที่รัฐบาลให้ความสำคัญกับพลังงานชุมชนน้อยเกินไป ส่วนใหญ่เอียงไปที่การส่งเสริมให้ภาคเอกชนเป็นหลัก ที่เห็นชัดคือ พลังงานไฟฟ้าจากแสงอาทิตย์ หรือโซลาร์เซลล์ ที่ติดบนหลังคาบ้านมีปริมาณนิดเดียว แต่เกือบ 100% จะเป็นโซลาร์ฟาร์มมีพื้นที่เป็นร้อยๆ ไร่ ที่ลงทุนโดยภาคเอกชน
"การลงทุนพลังงานแสงอาทิตย์แพงมาก รัฐบาลต้องส่งเสริมจากการขายไฟเข้าระบบถือเป็นพลังงานมีประโยชน์ทั้งสิ่งแวดล้อม ทั้งเศรษฐกิจ เช่น ทุกหน่วยที่ขายเราได้สิบบาท แต่ทุกหน่วยที่เราซื้อ 3 บาท เพราะฉะนั้นทุกหน่วยที่เซลล์แสงอาทิตย์ผลิตกำไร 7 บาท คือการลงทุนคุ้มกว่าฝากธนาคารอีก"
สำหรับพลังงานแสงอาทิตย์เดิมมี โควตาจำกัดจำนวนเต็มเมื่อไหร่ปิด ซึ่งพลังงานแสงอาทิตย์กำหนดเป้าหมายไว้ว่า ปี 2564 ต้องมีกำลังการผลิต 2,000 เกมะวัตต์ ตอนนี้เอกชนเสนอตัวเข้ามามาก เพราะรายได้ดีให้หน่วยอยู่ที่ 6.50-8 บาทต่อหน่วย ทำให้เอกชนเสนอตัวเข้ามาเต็มครบ 2,000 เมกะวัตต์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานบอกว่า เมื่อมีกำลังการผลิตครบตามเป้าหมายแล้วก็ต้องปิดรับ ส่งผลกระทบต่อประชาชนที่ผลิตไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์บนหลังคาบ้านตอนนี้ไม่สามารถขายเข้าระบบได้เพราะหมดโควตา ซึ่งขัดต่อหลักการส่งเสริมพลังงานหมุนเวียน
นอกจากนี้ พลังงานชุมชนทดแทนที่ผลิตได้เองควรนำมาผลิตแก๊สหุงต้ม หรือทำเป็นน้ำมันไบโอดีเซลใช้เอง ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง แต่ปัจจุบันระบบสนับสนุนไม่มี จึงต้องทำแล้วขายเข้าระบบเท่านั้น และระบบนี้ขึ้นกับงบประมาณแต่ละปีด้วยว่ากระทรวงพลังงาน หรือกองทุนอนุรักษ์พลังงานได้จัดสรรเรื่องไหนสำหรับงบประมาณแต่ละปี และพลังงานจังหวัดจัดมาลงชุมชนไหน มีกี่ชุมชน และปีหน้างบนี้อาจจะไม่มีแล้ว ซึ่งปัญหาเหล่านี้จะต้องได้รับการแก้ไขเพื่อสนับสนุนพลังงานทดแทนอย่างยั่งยืน
เช่นเดียวกับแก๊สชีวภาพทำได้ง่ายมาก ตอนนี้มีบ้านเรือนหลาย 1,000 ครัวเรือน ได้ลงมือทำและใช้ในครัวเรือนจนยกเลิกการใช้ก๊าซ LPG ซึ่งจะสามารถแก้ปัญหาก๊าซที่กำลังเป็นประเด็นกันอยู่ที่รัฐเอากองทุนน้ำมันมาอุ้มราคาก๊าซ LPG ปีหนึ่งเป็นหมื่นล้านบาท แต่พอชาวบ้านทำแก๊สชีวภาพใช้เองกลับไม่ได้อะไรเลย ดังนั้น รัฐบาลควรเข้าไปสนับสนุนแก๊สชีวภาพ วงเงินระหว่าง 5,000-20,000 บาทต่อครัวเรือน
นายศุภกิจ กล่าวว่า ได้เสนอเรื่องการวางแผนพลังงานหมุนเวียนจังหวัด ทุกจังหวัดร่วมกัน ตั้งแต่รัฐ เอกชน ประชาชน นักวิชาการ ต้องร่วมกันวางแผนพลังงานหมุนเวียนจังหวัดว่า แต่ละจังหวัดควรมีพลังงานหมุนเวียนอะไรบ้าง ทำไปแล้วเท่าไหร่ เพื่อให้ทุกคนคิด และมีส่วนร่วมกำหนดเอง การเลือกใช้เทคโนโลยีควรเป็นอย่างไร พลังงานหมุนเวียนดีไม่ดีเป็นอย่างไร เพราะเรื่องแผนทำให้คนได้มาเรียนรู้ และเข้าใจ ไม่ใช่มีแต่เรื่องเทคนิค โดยเราเสนอให้มีการจัดตั้งกองทุนวิจัยและพัฒนาพลังงานหมุนเวียนเพื่อสนับสนุนการทำงานของแต่ละจังหวัดด้วย
ปัจจุบันระบบการวางแผนของเราเรื่องพลังงานมีปัญหา มีการวางแผนระดับพลังงานท้องถิ่นเป็นตำบล กระทรวงพลังงานเคยทำมาแล้วมากกว่า 500 ตำบลทั่วประเทศ อีกด้านก็วางแผนพลังงานของประเทศที่เรียกว่า แผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศ หรือ PDP เป็นแผนแม่บท 20 ปี ซึ่งได้กำหนดแผนการสร้างโรงไฟฟ้าไว้กี่โรง แต่ที่ปัญหาคือ เวลาวางแผน PDP ไม่ได้สนใจแผนท้องถิ่น 500 ตำบลนี้เลย
"ตำบลจะวางอะไรก็วางไป รัฐบาลจะเอาอย่างนี้ เรารู้สึกว่ามันไม่เชื่อมต่อกันเลย เราจึงเสนอว่า ตำบลก็เล็กไป ชาติ ก็ใหญ่ไป จึงเสนอระดับจังหวัด ตั้งแต่ชุมชนที่ทำพลังงานแสงอาทิตย์ ทำแก๊สชีวภาพ ทำโรงไฟฟ้าถ่านที่ไหนบ้าง แล้วให้คนเหล่านี้มาเชื่อมโยงกัน รวมทั้งเอกชน สภาอุตสาหกรรมจังหวัด หอการค้าจังหวัดมาคุยกันว่าเป็นอย่างไร ซึ่งระดับจังหวัดน่าจะมีความหมายพอที่ยังเชื่อมต่อกับชุมชนอยู่ แต่อีกด้านหนึ่งก็ใหญ่พอที่จะมีนัยยะว่า แผนของประเทศต้องหันมาดูแผนของจังหวัดเขาก่อนว่า จังหวัดเขาวางแผนมาอย่างไร แล้วนำไป ลงแผนประเทศจะเป็นอย่างไร ตอนนี้เรานำร่องอยู่ที่ภาคใต้ เวทีปฏิรูปครั้งนี้ได้ชวนคิดเอาร่างแผนพลังงานหมุนเวียน จังหวัดทั้ง 14 จังหวัดภาคใต้เลย แล้วจะโยงให้เป็นแผนพลังงานภาคใต้แล้วโยงกันเป็นอย่างไร ซึ่งตอนนี้ทำไปแล้วประมาณ 5 จังหวัด"