ท่ามกลางสถานการณ์ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกลดลงส่งผลดีต่อราคาขายปลีกในไทยลดลงตามไปด้วย แต่อีกด้านหนึ่งได้ส่งผลกระทบต่อราคาน้ำมันปาล์มในตลาดโลกลดลง รวมถึงราคาในประเทศของเราด้วย จนรัฐบาลต้องมีมาตรการออกมาช่วยเหลือ แต่หลายฝ่ายก็ยังเป็นห่วงว่า การแก้ปัญหาราคาปาล์มล้นตลาดด้วยการซื้อน้ำมันปาล์มดิบที่สต็อกไว้ในแทงก์ ไม่ได้มาจากการซื้อปาล์มโดยตรงจากชาวบ้านนั้น เกรงว่าการช่วยเหลือดังกล่าวจะไม่ถึงมือเกษตรกรชาวสวน
สำหรับมาตรการการแก้ปัญหาราคาน้ำมันปาล์มตกต่ำ ที่ประชุมคณะอนุกรรมการด้านการตลาดปาล์มได้ให้องค์การคลังสินค้า (อคส.) รับซื้อน้ำมันปาล์มดิบรอบ 2 ปริมาณ 50,000 ตัน ตามโครงการพยุงราคาน้ำมันปาล์มที่คณะกรรมการนโยบายและมาตรการช่วยเหลือเกษตรกร (คชก.) อนุมัติให้รับซื้อจากปริมาณทั้งหมด 100,000 ตัน ซึ่งในรอบแรกได้รับซื้อไปแล้ว 50,000 ตัน และในรอบ 2 นี้ได้ให้ดำเนินการทันที โดยใช้วงเงินประมาณ 1,250 ล้านบาท
สำหรับการรับซื้อน้ำมันปาล์มดิบรอบ 2 กำหนดให้ช่วยเหลือเฉพาะเกษตรกรรายย่อยที่ขึ้นทะเบียนไว้กับกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ที่มีพื้นที่เพาะปลูกไม่เกิน 50 ไร่ต่อราย ในพื้นที่ 23 จังหวัดทั่วประเทศ เช่น สระแก้ว จันทบุรี กระบี่ สุราษฎร์ธานี รวม 50,000 ตัน โดยอคส.จะรับซื้อน้ำมันปาล์มดิบจากโรงสกัดที่ราคา 25 บาทต่อกิโลกรัม และโรงสกัดไปรับซื้อผลปาล์มสดจากเกษตรกรไม่ต่ำกว่า 4 บาทต่อกิโลกรัม
ขณะที่ศูนย์วิจัยกสิกรไทยรายงานว่า สำหรับราคาน้ำมันปาล์ม ในตลาดโลกนั้นถูกกำหนดให้เป็นไปตามทิศทางของตลาดมาเลเซีย โดยทิศทางการเปลี่ยนแปลงของน้ำมันปาล์มจะเป็นไปใน ทิศทางเดียวกับราคาน้ำมันถั่วเหลืองและน้ำมันดิบ ทั้งนี้ อุตสาหกรรม ปาล์มน้ำมันและน้ำมันปาล์มเป็นอุตสาหกรรมค่อนข้างอ่อนไหวต่อความเปลี่ยนแปลงของปัจจัยโดยรอบทั้งความผันผวนของราคาน้ำมันปาล์มซึ่งขึ้นอยู่กับปริมาณสต็อกน้ำมันและปริมาณผลผลิต รวมถึงอุปสรรคทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษี (Non-Tariff Barrier) ที่มาในหลากหลายรูปแบบ
ในช่วงสองปีที่ผ่านมาถือว่าเป็นปีที่ตลาดน้ำมันปาล์มโลกมีความผันผวนทั้งด้านราคาและปริมาณ อันเป็นผลสืบเนื่องมาจากหลายปัจจัยทั้งด้านภัยธรรมชาติและภาวะเศรษฐกิจโลก โดยในช่วงปลายปี 2555 ราคาน้ำมันปาล์มดิ่งลงสู่ระดับต่ำสุดในรอบ 2 ปี สืบเนื่องจากสต็อกน้ำมันปาล์มที่มีระดับสูงเป็นประวัติการณ์ ในขณะที่ความต้องการน้ำมันปาล์มในประเทศผู้บริโภคหลักมีแนวโน้มชะลอตัว เป็นผลให้ราคาน้ำมันปาล์มเฉลี่ยในช่วงเดือนมกราคม-มีนาคม ลดลงจาก 3,389 ริงกิตต่อตันในปี 2555 มาที่ 2,314 ริงกิตต่อตันในปี 2556 (ลดลงร้อยละ 31.72) ดังนั้นเพื่อช่วยบรรเทาปัญหาในระยะสั้นภาครัฐได้ยื่นมือเข้ามาช่วยลดความผันผวนของราคาน้ำมันปาล์มและควบคุมปริมาณน้ำมันปาล์มภายในประเทศ โดยประเทศผู้ผลิตหลักอันได้แก่ อินโดนีเซีย มาเลเซีย และไทยนั้น ใช้มาตรการรับมือที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับลักษณะโครงสร้างของปาล์มน้ำมันในแต่ละประเทศ
เมื่อเปรียบเทียบรูปแบบการบริโภคน้ำมันปาล์มในช่วง 5 ปีที่ผ่านมาของผู้ผลิตน้ำมันปาล์มหลักทั้งสามประเทศพบว่าน้ำมันปาล์มได้ถูกนำมาใช้ในภาคอุตสาหกรรมเพิ่มมากขึ้น เช่น สบู่ เครื่องสำอาง รวมทั้งยังสามารถใช้เป็นวัตถุดิบเพื่อผสมเป็นเชื้อเพลิง พลังงานสะอาดซึ่งคือ ไบโอดีเซล
สำหรับแนวโน้มการค้าน้ำมันปาล์มในตลาดโลกคาดว่า ในอนาคตสภาวะแวดล้อมของน้ำมันปาล์มของไทยจะเปลี่ยนแปลงไปอันเนื่องมาจากความเป็นไปได้ 2 ปัจจัยที่ผู้ประกอบการและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องควรจะพึงระวังและเตรียมรับมือ ปัจจัยประการแรกคือ บริบทของการเปิดการทำการค้าเสรีในกรอบต่างๆ อาจจะเป็นปัจจัยเร่งให้อุตสาหกรรมปาล์มน้ำมันไทยต้องเร่งพัฒนาศักยภาพหรือผลิตภาพให้มากขึ้น เนื่องจากการใช้นโยบายปกป้องอุตสาหกรรมบางประเภทให้กับผู้ประกอบการในประเทศอาจทำได้อย่างจำกัด อันเป็นผลมาจากแนวโน้มการค้าระหว่างประเทศมีความเกี่ยวข้องกับการเปิดเสรีทางการค้าในกรอบของรายการสินค้าที่กว้างกว่าเดิม
ปัจจัยประการที่สองคือ จุดมุ่งหมายในการสนับสนุนอุตสาหกรรมกลางน้ำและปลายน้ำ ปาล์มน้ำมันของไทยอาจต้องเผชิญอุปสรรคด้านต้นทุนวัตถุดิบน้ำมันปาล์มที่สูง เนื่องจากต้นทุนการผลิตน้ำมันปาล์มของไทยนั้นสูงกว่าอินโดนีเซียและสูงกว่ามาเลเซียถึง 4 เท่า ซึ่งเป็นผลให้ผลิตภัณฑ์จากน้ำมันปาล์มของไทยเสียเปรียบทางการแข่งขันในตลาดโลกได้
โดยสรุปแล้ว ท่ามกลางความท้าทายทั้งในระยะสั้นและระยะยาว รวมถึงแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงกรอบข้อตกลงทางการค้า ในอนาคตนั้น ได้ส่งสัญญาณต่อผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรม ปาล์มน้ำมัน อันได้แก่ เกษตรกรผู้ปลูกปาล์ม โรงงานสกัดและกลั่นน้ำมันปาล์ม ผู้ประกอบการ ซึ่งผลิตผลิตภัณฑ์ที่ใช้น้ำมันปาล์มเป็นวัตถุดิบ รวมไปถึงภาครัฐ ให้หันมาตระหนักถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้นและดำเนินการอย่างทันท่วงที โดยหัวใจสำคัญของการเปลี่ยนแปลงอาจจะต้องเริ่มจากทั้งฝ่ายภาครัฐและภาคเอกชน
สำหรับภาครัฐได้เริ่มดำเนินแผนพัฒนาอุตสาหกรรมปาล์มน้ำมันและน้ำมันปาล์มไปแล้วในระดับหนึ่ง ซึ่งครอบคลุม 5 ยุทธศาสตร์หลักอันได้แก่ การเพิ่มผลิตภาพและคุณค่าผลปาล์มน้ำมันและผลิตภัณฑ์ เช่น สนับสนุนอุตสาหกรรมโอลีโอเคมีคัล ซึ่งเป็นอุตสาหกรรมที่เพิ่มมูลค่าสูง การเพิ่มประสิทธิภาพการตลาด การใช้พลังงานทดแทน (ไบโอดีเซล) การวิจัยและพัฒนาบุคลากร และการบริหารและจัดการ สำหรับภาคธุรกิจนั้น ศูนย์วิจัยกสิกรไทยมองว่าการพัฒนาปรับปรุงพันธุ์ รวมทั้งการลงทุนเพื่อพัฒนาเทคโนโลยีน่าจะให้ผลเชิงบวกในระยะยาว อันมาจากต้นทุนการผลิตที่ต่ำลงประกอบกับมีปริมาณผลผลิตที่มีคุณภาพในสัดส่วนที่เพิ่มมากขึ้น
ทั้งนี้ ภาครัฐและภาคเอกชนอาจจะยื่นมือมาช่วยเหลือ ส่งเสริมเกษตรกรผู้ปลูกปาล์มและผู้ประกอบการน้ำมันปาล์มให้พัฒนาศักยภาพในการผลิต เช่น การใช้ปาล์มน้ำมันสายพันธุ์ดี รวมทั้งเร่งปรับปรุงกระบวนการผลิตปาล์มเพื่อให้ได้รับรองมาตรฐานสากล เพื่อให้อุตสาหกรรมปาล์มน้ำมันเป็นอุตสาหกรรมที่ยั่งยืนและมีศักยภาพแข่งขันในระดับภูมิภาคได้ต่อไป